BIBLIOTHECARIS: VITAAL BEROEP?
Als mij iemand vraagt: hoe wil je je koffie hebben? Dan zeg ik altijd: zo goedkoop mogelijk. Ik wil je niet op kosten jagen. Dat is natuurlijk als grapje bedoeld. Maar onderhuids is dat een beetje cynische opmerking naar onze tijd. Waarin we allerlei mensen nodig hebben om onze maatschappij draaiende te houden. Maar we willen hen niet een fatsoenlijk loon geven. Vuilnismannen, schoonmakers, leerkrachten noem maar op. Het zijn beroepen die door mensen worden uitgeoefend en die echt van vitaal belang zijn voor ons samenleven. Maar goed betalen? Ho maar. Het salaris van docenten is decennia geleden verlaagd. Onder druk van bezuinigingen. En tegelijkertijd worden CEO’s van grote bedrijven met miljoenen beloond.
Een van de vitale beroepen is die van bibliothecaris. Deze hoogopgeleide functionaris is er om de bibliotheken goed te laten functioneren. Die verstand heeft van de boekenmarkt. Die een goede collectie op kan bouwen. Die die collectie ook uitstekend kan ontsluiten door middel van diverse catalogi. Die weet wat er in de collectie voorhanden is voor de diverse leden van de bibliotheek. En nog eens kan zeggen tegen een klant: kijk er is weer een nieuwe streekroman uitgekomen of een nieuw boek van Geert Mak. Dat klinkt misschien oubollig maar dat is het niet.
Zo ging ik in de zomer van 1972 naar Giethoorn om daar tijdelijk leiding te geven aan de bibliotheek omdat mijn collega een been had gebroken. Prachtige tocht met de bus. Vlak voor Giethoorn stapte iemand de bus in die aan mijn tas herkende dat ik de juffrouw van de bibliotheek was. Hij vertelde dat hij Groen heette en lidmaatschap nummer 8 had, graag streekromans las en al bijna alles kende. Hij vertelde mij ook nog over de schaatswedstrijd Holland –Venetiëtocht die die winter was verreden. Dat komt zelden voor dat de wieden zijn dichtgevroren. Elke donderdag kwam hij naar de bibliotheek om boeken te lenen. En dus nam ik dat half jaar dat ik mijn collega verving boeken voor hem mee uit onze achtergrondcollectie. Hij was zo blij.
Het is vreselijk dat het beroep bibliothecaris niet meer bestaat. Dat er collectieprofilen zijn op grond waarvan bibliotheken boeken krijgen toegezonden. Je hoeft ze niet meer te lezen. Dat de catalogus landelijk wordt verzorgd. Dus specifieke onderdelen van een boek worden niet meer er uitgelicht in de catalogus. Dat de systematische catalogus en plaatsing overboord is gegooid. Die plaatsing die de lezer juist op allerlei ideeën bracht bij het vinden van boeken. Dat de opleiding niet meer bestaat. Maar dat het wemelt in de bibliotheken van vrijwilligers. En dat de opleiding tot jeugdbibliothecaris niet meer bestaat. Echt ernstig in een tijd dat de ontlezing en de laaggeletterdheid ernstige vormen aannemen.
Zo goedkoop mogelijk. Dat is heel slecht. Een bibliothecaris, goed opgeleid, is van vitaal belang. Niet alleen in tijden van coronacrisis maar altijd.