HOLLAND OP ZIJN SMALST

Ja cultuur. Dat lijkt in Nederland wel een probleem te zijn. Tijdens de
vorige crisis is er veel bezuinigd op cultuur. Ik denk aan de bibliotheken
die in een aantal gemeentes zijn opgeheven of gemarginaliseerd. Waar
vakbekwaam personeel is ontslagen en vervangen door vrijwilligers. En
waar soms uitleenpunten werden gerealiseerd. En nu gaan we weer
onzekere tijden tegemoet vanwege de coronacrisis.
Helaas is die houding tegenover cultuur niet nieuw. Ik denk hierbij aan
Victor De Stuers. Dat was een rijksambtenaar en advocaat die leefde in
de 19 e eeuw. Hij werd de pleitbezorger (zoals dat zo mooi heet) van ons
nationale culturele erfgoed. In de 19 e eeuw werden veel monumenten
afgebroken. Ach wat moet je met die oude gebouwen. En ze waren ook
wel verwaarloosd. Dat vertelt Jacob van Lennep in ieder geval volgens
Geert Mak in zijn boek: Lopen met Van Lennep; Nederland in 1823.
Maar Victor de Stuers pakte de handschoen op en schreef een belangrijk
manifest: Nederland op zijn smalst. En pleitte voor een waardering van
ons nationale erfgoed. En ook voor een goede zorg voor onze archieven.
Dat pleidooi verscheen in De Gids. Een cultureel en literair tijdschrift
opgericht in 1837 o.a. door de schrijver E.J. Porgieter. Dit is een Zwolse
schrijver, bekend o.a. door het boek: Jan, Jannetje en hun jongste kind.
Waarin hij de Jan Salie geest hekelde. De geest die alles maar over zijn
kant liet gaan. De Gids bestaat nog steeds en is onderdeel van De
Groene Amsterdammer. Door een vorige bezuiniging op cultuur kon dit
tijdschrift niet meer zelfstandig bestaan maar kreeg dus onderdak bij een
ander tijdschrift.
Grappig detail: een andere Zwollenaar Thorbecke, die van de Grondwet,
pleitte voor nul bemoeienis voor cultuur vanuit de overheid.
Victor de Stuers heeft heel wat in beweging gezet. Hij wilde actie bij het
behoud van ons cultuurbezit. En hij was degene die de aanzet heeft
gegeven tot de oprichting van het Rijksmuseum en ook heeft hij zich
beziggehouden met de verbetering van het tekenonderwijs. En door zijn
pleidooi is er Monumentenzorg gekomen.
Wat moeten we met dit verhaal? Dat cultuur in Nederland nog steeds
iets is wat er maar bij hangt. Muziek, toneel, literatuur: ach dat is iets om
mensen even af te leiden. Nee: er moet geld worden verdiend.
Bibliotheken? Onzin. We kunnen ook boeken kopen bij Marktplaats of de
Kringloopwinkel en we verkopen ze dan weer door of we zetten ze aan
de kant van de weg in een doos om mee te nemen.

Het is ernstig dat het niveau van het Nederlandse lezen zo achteruit is
gegaan. Dat betekent ook economisch verlies. Dat vergeten we nog
weleens. Tommy Wieringa heeft daar 13 juni jongsleden nog maar eens
een vlammende column over geschreven in de NCR. Laten we de zorg
van Victor de Stuers ernstig nemen en niet overgaan tot bezuinigingen
op cultuur.
De naam De Stuers leeft trouwens nog altijd voort in: Hannema De
Stuers Fundatie: de organisatie achter Kasteel Het Nijenhuis in Heino en
Museum De Fundatie in Zwolle.